نقش امام رضا(ع) در بیان روایات فقهی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، از نظر فقهای بزرگ شیعه، حدیث نقش اساسی در شناخت احکام شرعی دارد و این کاربرد حدیث در زمینه شکل دهی قواعد فقهی و اصولی و صدور حکم شرعی را فراهم آورده است. بخش چشمگیری از کتب فقهی و حدیثی شیعه به نقل از روایات امام رضا(ع) اختصاص دارد، به گونه‌ای که می‌توان در بسیاری از ابواب فقه این کتاب‌ها، احادیث را یافت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حتی در بعضی از ابواب فقه، ده‌ها حدیث از حضرت رضا(ع) وجود دارد.

همچنین در فقه‌الرضا که به فقه رضوی نیز مشهور است، از متون درخور اعتماد برای برخی محدثان و فقهای شیعه در سده‌های اخیراست، در حدی که این اندیشمندان بزرگ شیعه به عنوان یک اثر مستند، به روایات حضرت اعتماد کرده‌اند.

در مجموعه روایی ما، احادیثی به اخبار «مَن بَلَغ» شهرت یافته است. مضمون این روایات این است که هرگاه خبر واحدی از استحباب عملی سخن گفت، بی‌آنکه استناد را به معصوم(ع) بررسی کند، هرکس به آن عمل کند تا به ثواب مذکور آن نائل شود، آن ثواب را درک می‌کند، هرچند آن سخن از معصوم(ع) صادر نشده باشد.

ظاهر این روایات از فضل خداوند به بندگانش خبر می‌دهد، بدین صورت که خداوند هر عملی را که مومن به اعتماد فضل او و بدون در نظر گرفتن حکم واقعی عمل انجام دهد، بی‌ثواب نخواهد گذارد. این بیان تردید بندگان در اعتبار صحت اخبار رسیده به آن‌ها بر طرف می‌کند و ایشان را به فضل الهی امیدوار می‌سازد. با این حال، بنده خدا با قلبی مطمئن و امیدوار به فضل و رحمت خداوند می‌تواند عمل را به جا آورد.

شیخ حرعاملی در کتاب وسائل الشیعه، احادیث فقهی ائمه(ع) را گرد آورده و ضمن آن، بابی به احادیث «مَن بَلَغ» با این عنوان اختصاص داده است، «اِسْتِحْبَابِ اَلْإِتْيَانِ بِكُلِّ عَمَلٍ مَشْرُوعٍ رُوِيَ لَهُ ثَوَابٌ عَنْهُم»ْ «مستحب بودن انجام دادن هر عمل مشروعی که ثوابی برای آن، از معصومان روایت شده است.»

دومین حدیث این باب روایتی از امام رضا(ع) است، در این روایت حمدان بن سلیمان گوید: از حضرت رضا(ع) پرسیدم: معنی این آیه چیست؟«فَمَن يُرِدِ اللَّهُ أَن يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ ۖ وَمَن يُرِدْ أَن يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا» «پس کسی را که خدا بخواهد هدایت کند، دلش را به پذیرش اسلام می‌گشاید و هرکه را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ می‌گرداند.» امام در پاسخ فرمودند:«هر کس را خدا بخواهد با ایمانی که در دنیا داشته است به بهشت آخرت راهنمایی کند، او برای تسلیم بودن در برابر خدا و اطمینان داشتن به خدا و آرامش و سکون از ثواب‌هایی که خدا وعده داده آماده و راضی می‌کند تا آرامش‌خاطر یابد.

اشاره امام به حکمت احکام

احکام شرعی تابع سلسله‌ای از مصالح و مفاسد واقعی است و امر و نهی الهی مبتنی بر مصالح و مفاسد است که برای رساندن خیر به انسان لحاظ می‌شود. در روایات همواره حکمت حکم با نوع حکم هماهنگ و متناسب است، به این صورت که گاهی در وضع حکم، بعد اجتماعی آن بیش از ابعاد دیگر لحاظ شده و علت حکم در این راستا بیان شده است. اگر بعد روحی یا طبیعی یا بهداشتی حکم برتری داشته باشد، همین جنبه به عنوان علت وضع حکم بیان شده است و بالاخره همه عللی که ذکر شد، به مقتضای چیزی است که طبیعت حکم به آن اشاره دارد، برای مثال، به حکمت وجوب روزه در حدیث امام رضا(ع) بنگرید: «علت روزه گرفتن، فهمیدن ناراحتی و گرسنگی و تشنگی است به آنکه بنده در سختی و ناملایمات افتد و رنج و ناراحتی آن را تحمل کند تا نزد خداوند اجر داشته و صبر و پایداری‌اش را به حساب خداوند گذارد و نیز دلیلی باشد برای او از سختی‌های عالم آخرت، علاوه بر اینکه روزه باعث در هم کوبیدن شهوات است برای او و پند دهنده است او را در دنیا و دلیل و علامت است برای آخرت و دانسته می‌شود بدان مقدار سختی و شدت آن نسبت به دنیا و درک شدت رنج فقرا و تهی دستان در دنیا و آخرت. امام در سخن خود بر این نکته تأکید می‌کنند که وقتی شخص روزه‌دار سختی و شدت گرسنگی و فقر را در دنیا بچشد و حس کند و از سختی، احوال آخرت را درک کند، از روزه پند خواهد گرفت و خود را برای سختی آن روز مهیا خواهد ساخت.

همچنین امام رضا(ع) در بیان حرمت زنا می فرمایند: « و زنا برای فسادی که در آن است، حرام شده، از قبیل کشتن نفوس، از میان رفتن نسب‌ها، ترک تربیت کودکان، تباهی مواریث و مفاسد دیگر...» امام در این سخن، انگیزه‌های اجتماعی حکم تحریم زنا را بیان فرموده‌اند، زیرا در تشریع این حکم، بعد اجتماعی آن بیش از ابعاد دیگر مدنظر بوده است.

امام رضا(ع) سبب حرمت ربا را از جنبه اجتماعی اینگونه گوش زد کرده‌اند، «علت تحریم ربا، از میان رفتن نیکی‌ها و احسان، تباهی اموال، برانگیخته شدن حرص سودجویی در مردم، ترک قرض دادن، اهمال واجبات و رها کردن کارهای نیک است» از این رو، علت و مصلحت وضع احکام مهم به گونه‌ای هماهنگ با روح جاوید رسالت اسلامی است. این احکام برای تأمین خیر و سعادت انسانی وضع شده که معصومان (ع) با روشی دلپذیر و سودبخش آن را بیان کرده اند.

منبع: حیات علمی از مجموعه کتاب های پرسمان رضوی اثر محمدباقر پورامینی

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن ایکنا خراسان رضوی معارف فقه رضوی روایات فقهی قرآن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۶۰۹۱۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شاگردان امام صادق (ع)؛ از پدر علم شیمی تا ائمه اهل سنت + فیلم

حجت الاسلام و المسلمین محمد هادی هدایتكارشناس فلسفه و كلام در برنامه صبح بخیر ایران بیان کرد: امام صادق (ع) به یکی از شاگردانش گفتند که تمام علوم در دستان ائمه است که همه اینها برگرفته از قرآن می باشد.

 

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی باشگاه خبرنگاران جوان فیلم و صوت فیلم و صوت